country - 03 - Kazakistan notları-2025 mayıs

Ben Kazakistan'dan 1 haziran da döndüm. Kazakistan hem sovyetlerden kalma hem de yeni kapitalizm gereği bir karışım. Bu çok iyi bence. Çok zevkli ve ilginç bir seyahat idi. 

Kazakistan'da, Çinliler ve Ruslar çoklardı, ama şirket olarak. Ardından, eskiden kalma doğu alman ve koreliler var gibi (yine şirket olarak). Türkler, Amerikalılar ve Fransızlar, azınlık kapitalizm göçebeleri olarak oradalar (yine şirket sahipleri olarak, çalışanlar hep kazak). Ülkede toplumsal karışımlar fazla olduğundan, uç akımları duysam da pek etkili olduklarını görmedim. Ki bu da iyi. Ekonomik düzen içerisinde liberalizmin bunları sınırlandırmada etkisi çokca var bence. Ülkede liberalizmin ülke şartlarına göre yerleştirilmesi, komünal yaşama alternatif getirmiş. 

Bazı uç akımların gelişmesi ekonomi alanını nasıl etkilediğini kısa ziyaretimde pek göremedim. 10 gün bunu görmek için yeterli değildi. Politik alanda sadece sürekli korkulan yukarıdaki Rusya ve sağdaki Çin var hep. Ne kadar anlaşmalar olsa da, toplum korkuyor gibi anladım, buna göre toplumda uç akımlar herhalde bu sebeple biraz daha büyümüş. 

Ekonomi

Ekonomik açıdan gelişmelerde, ilginç olan şey şuydu. Türk firmalarının, büyük türk endüstrisinin endustriyel yatırimlarindan (alman ortaklı olması dikkat çektiren şey) düğün salonlarına kadar Kazakistan da ziyaret ettiğim 3 büyük şehirde olmasiydı. Kazakistan'da, 90'larda gördüğüm türk yatırımcılar varlıklarını sürdürememişler ve yerlerini yeni yatırımcılar almış diye gördüm.

Amerikalıların yoğun olarak 90 lardan itibaren zaten Kazakistan ile yakından ilgilendiklerini zaten biliyordum. Onlar ortadaki duşük işlerde gözükmezler, o işler türklerde oluyor hep.

Fransızların girmiş olması çok ilgimi çekti. Fransızlar JC dDecaux gibi şehir mobilyaları ile girişleri var.

Bunlarin yanı sıra en sıkı giriş Çin ve Kore ile olmuş herhalde. PEk çok endüstride varlıklarını hissettiriyorlar

Ama daha ilginci Japonya'nın  ve  Güney Kore'nin de girmiş olması (özellikle otomotiv cep telefonu gibi teknolojik alanlarda). Belki de girmeleri çok normal çünkü çok yakınlar.

Bu kadar farklı ülkeyi Kazakistan'da görmek şaşırtıcı. Ülke ekonomisi, pastada yer kapmak isteyen pek çok ülkeden, binlerce firmaya kucak açmış. Bu gelişmek için çok pozitif bir yaklaşım. 

Kazakistan'ın böyle gelişmesi bölgedeki diğer komşu ülkeleri de herhalde olumlu etkiliyor. Zira Türkiye den takip ettiğim kadarıyla, Kırgızistan'ın da açılmasını sağlamış galiba. Diğer türki cumhuriyetlere etkisi oluo olmadığına dair bir şeyler duymadım.

Kültür 

Kanaatimce, Kazakistan, Türkiye dahil, tüm türki cumhuriyetlerin lideri olarak yerleşiyor gibi gözüktü bana.  

Eğer bu doğruysa Türkiye ya doğru bir sosyal kültürel etki yaratmak isteyen her türlü kuruluşun çok ciddi sekilde Kazakistan'a odaklanması gerekir.

Kazakistan farklı kültür ve dinlere ayrı ayrı hitap eden hoşgörü ülkesi olmuş. Ülke olarak pozitif bir algı ile Dünya'da algılanır olmuş, böylece kendine bir yer açmış. Bence bu pozisyonu her geçen gün kuvvetleniyor.

Sonuç

Kazakistan cumhurbaşkanı Sn. Tokayev'in, Kazakistan için sarfettiği şu cümle bu gelişmeleri çokca destekliyor: "Kazakistan tek kültür ve tek dinle değil çok kültür ve dine sahip olan ülke`dir" 

En üst kademedeki devlet yetkilisinin Kazakistan için bunu demesi, gelişmelerin istikrarlı devlet politikalarına dayandığını gösteriyor. Bu sebeple Kazakistan'ın dünyaya açılması gelişmeye devam edecek. Kazakistan belki şu anda Dünya gelişmiş ülkeleri gözünde, tüm türki cumhuriyetlerin (TR dahil) lideri konumuna gelmiş gibi gözüküyor. Çok yakın gelecekte - 2 ila 3 yıl - bu söylem istatistiki veriler ile de kanıtlanacaktır diye düşünüyorum.